Çocuklar için büyük tehlike, güvenli YouTube mümkün mü?
Geçtiğimiz günlerde okumuş olduğum bir makaleyi Twitter üzerinden takipçilerimle paylaşmak istedim. İlgili makaleye buradan ve tweete de buradan erişebilirsiniz. Bunun üzerine ben de konuyu biraz daha çözüm odaklı detaylandırarak ailelerin bu konuda neler yapabileceğine dair bir rehber oluşturmak istedim.
Elsagate nedir?
YouTube’da ilk bakışta çocuklar için uygunmuş gibi görünen, kapak görselinde Spiderman gibi çizgi film karakterleri olan ancak içeriğinde çocuklar için hiç de uygun olmayan, çoğunluğu şiddet ya da pedofiliye dair ögeler içeren ve sayıları hiç de az olmayan videolar var. Bu akım Elsa isimli çizgi karakterle başladığından skandalın ismi Elsagate olarak kalmış. https://vigilantcitizen.com/moviesandtv/something-is-terribly-wrong-with-many-kids-videos-on-youtube/ linkindeki makaleden bu sakıncalı içeriklerle ilgili detaylı bilgiye ulaşabilirsiniz.
Peki YouTube’da sizin açtığınız ya da kendisinin arama kısmından bulduğu en sevdiği çizgi filmi izleyen çocuğunuz bu videoları nasıl bulabilir? Maalesef bulmasına gerek yok, çünkü YouTube’un kullandığı bazı algoritmalar sayesinde hiç bir çaba göstermeksizin bu videolar karşınıza çıkıverebiliyor. Nasıl mı?
YouTube 2015 yılında tanıttığı autoplay özelliği sayesinde bir video bitince YouTube’un çeşitli algoritmalarla belirlediği sıradaki video otomatik olarak oynuyor. Yani bu özellik açıkken bir videoyu oynatmaya başladığınızda bilgisayarın ya da tabletin/telefonun şarjı bitip kapanana kadar YouTube algoritmasının belirlediği videolar otomatik olarak oynayacak.
Bilgisayar bilimleri literatüründe “Machine Learning” dediğimiz makine öğrenmesi esasına dayalı çalışan bu algoritma milyonlarca YouTube kullanıcısının davranışlarını takip ederek hangi videoyu izleyenlerin hangi videodan hoşlanabileceğini tahmin ediyor ve en yüksek tahmin skoruna sahip videoyu sıradaki video olarak öneriyor.* Burada bizim için önemli olan şey bu seçimin tamamen bir bilgisayar algoritmasıyla kullanıcı verileriyle oluşturulması ve içerik üreticilerin bu algoritmanın açıklarını bularak kendi videolarının önerilmesi için sıkı bir çalışma içinde olmaları. Evet, birileri çocuğunuzun izleyeceği videoları belirlemek için ciddi bir uğraş veriyor ve bu birileri iyi niyetli değiller. Bu algoritmalar sadece YouTube’da değil, hayatımızın tahmin edemeyeceğimiz kadar çok alanına fazlasıyla müdahil durumda, bu durumu başka bir makalede detaylı olarak inceleyeceğiz.
Güvenli bir YouTube mümkün mü?
Sorun gayet açık, içeriği ne olursa olsun çocuklarımızın bizim onaylamadığımız videoları izlemesini istemeyiz. Peki bunun çözümü mümkün mü? Söz konusu internet dünyası olunca bu soruya gönül rahatlığıyla evet diyebilmek maalesef mümkün değil. Ancak ben elimizden geleni yapabilmemiz adına bir dizi öneri sıralayacağım.
1- Bir YouTube (Google) hesabı oluşturmak: YouTube’da bazı ayarlarla koruma seviyemizi arttırmak mümkün, ancak bu adımlardan önce bu ayarları yapabilmemiz için bir hesap oluşturmamız gerekiyor. Burada önemli nokta kendi kullandığımız hesabı bu iş için kullanmamak. Bunun iki sebebi var, birincisi YouTube bir Google ürünü olduğu ve YouTube’da oturum açmak Google oturumu açmak anlamına geldiğinden oturum açtığınız cihazdan maillerinize ya da Google arama geçmişinize varıncaya kadar bir çok veriye erişilebilir. İkincisi ise yukarıda detaylı olarak bahsettiğim gibi YouTube izlenen videolara göre öneriler sunuyor, aynı hesabı kullanırsanız çocuğunuzun karşısına sizin izlediğiniz videolara göre öneriler çıkabilir.
2- Kısıtlı modu aktif edin: YouTube’u bilgisayardan kullanıyorsanız üye girişi yaptıktan sonra sağ üstteki ikona tıklayarak açılan menüden, uygulamadan kullanıyorsanız uygulama ayarlarından YouTube’un kısıtlı modunu etkinleştirebilirsiniz. YouTube’un da bu ekranda belirttiği gibi %100 filtreleme sağlamasa da bu filtreye takılan videoları baştan engellemiş olursunuz.
3- Autoplay özelliğini kapatın: Yukarıda sakıncalarından detaylı olarak bahsettiğimiz özelliği video izleme ekranının sağ üst köşesindeki ayarından kolayca kapatabilirsiniz. Bu özellik kapatılsa da video bitince YouTube’un önerilen videoları pencerede sıraladığını ve herhangi birine tıklanarak başka videolara ulaşılabileceğini unutmamak gerek.
4- Özel oynatma listeleri oluşturun: Autoplay özelliğini kapatmanın bir diğer alternatifi özel oynatma listelerinizi oluşturmak. Çocuğunuzun izlemesini istediğiniz ya da uygun gördüğünüz videolardan belli oynatma listeleri oluşturarak bu listeleri başlatırsanız sıradaki video olarak sizin listenizdeki bir diğer video oynayacaktır. Belli bir yaşın altında, kendisi bilinçli olarak videolar arasında geçiş yapamayacak çocuklar için en uygun önlemlerden bir tanesi bu olarak görünüyor.
5- YouTube Kids uygulamasını kullanın: Eğer YouTube’u bir mobil cihaz üzerinden kullanıyorsanız YouTube’un sunmuş olduğu “YouTube Kids” isimli uygulamayı kullanabilirsiniz. Bu uygulama arama özelliğini devre dışı bırakma, ayarlar kısmını şifreyle koruma, istemediğiniz video ve kanalları engelleme gibi olanaklar sunuyor. Normalde hem iOS hem de Android cihazlar için sunulsa da iOS uygulaması şu an Türkiye’den indirilemiyor. Detaylı bilgi ve indirme linkini https://kids.youtube.com/ adresinde bulabilirsiniz.
6- Tarayıcı geçmişini kontrol edin: Eğer mobil uygulamadan değil tarayıcıdan kullanıyorsanız tarayıcı geçmişine bakarak izlenmesi olası sakıncalı videoları tespit edebilir ve bunlarla birlikte bunları yayınlayan kanalları engelleyebilirsiniz.
7- Farklı platformları kullanın: Son olarak her ne kadar YouTube hayatımıza fazlaca girmiş, her an her yerden ulaşabildiğimiz ve ücretsiz bir video kaynağı olsa da her üye olan kullanıcının video yükleyebildiği bir platform olması dolayısıyla izlenen videoları kontrol altında tutmak çok kolay görünmüyor. Bunun yerine daha profesyonel video izleme platformlarını tercih edebilirsiniz.
8- Geleneksel yöntemler: Tüm bu önlemleri almanızın ardından yine de çocuğunuzun ne izlediğini mümkün olduğunca ekran başındayken kontrol etmeniz, onunla konuşurken bu konuda sorular sormanız sadece YouTube ve videolar için değil tüm internet kullanımı için büyük önem taşıyor.
Sonuç
Bu kadar fazla, hatta tabiri caizse “çılgınca” içerik üretilen, bu içerikler okundukça/izlendikçe para kazanılan ve bu içeriklere ulaşmanın bu kadar kolay olduğu bir ortamda tehlikelerin farkında olmalı ve elimizden gelen önlemleri almalıyız. Bütün bunlar için en azından bir “bilişim okur/yazarı” yani temel seviyede bilgisayarlar ve internette işlerin nasıl yürüdüğünü biliyor olmak çok önemli. Yazının başında da belirttiğim gibi konunun vehametini farkettikten sonra bu konuda ailelere belli önlemleri almaları yolunda yardımcı olmak adına bu yazıyı hazırladım. Umarım faydalı olur.
*Bu konuda detayları merak ediyorsanız Reverse Engineering The YouTube Algorithm: Part I ve Reverse Engineering The YouTube Algorithm: Part II başlıklı makaleleri okuyabilirsiniz.
